โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STI หรือ STD) คือ กลุ่มโรคที่สามารถแพร่เชื้อผ่านการมีเพศสัมพันธ์ทั้งทางช่องคลอด ทวารหนัก หรือปาก โรคเหล่านี้สามารถเกิดได้จากเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา หรือปรสิต และเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญทั่วโลก การเข้าใจ และตระหนักถึงวิธีการป้องกัน และดูแลตัวเองจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยลดความเสี่ยง และรักษาสุขภาพทั้งกาย และใจให้แข็งแรง
STI/STD คืออะไร?
STI (Sexually Transmitted Infections) และ STD (Sexually Transmitted Diseases) มีความหมายใกล้เคียงกัน แต่มีความแตกต่างเล็กน้อย
- STI การติดเชื้อที่เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ ซึ่งบางครั้งอาจไม่มีอาการแสดง เช่น การติดเชื้อ HPV ที่ไม่มีหูดปรากฏ
- STD โรคที่เกิดจากการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ เช่น หนองในแท้ ซิฟิลิส หรือเริมที่อวัยวะเพศ ซึ่งแสดงอาการชัดเจน
ตัวอย่างของโรคในกลุ่มนี้ ได้แก่
- โรคที่เกิดจากแบคทีเรีย: หนองในแท้ หนองในเทียม ซิฟิลิส
- โรคที่เกิดจากไวรัส: เริมที่อวัยวะเพศ หูดหงอนไก่ เอชไอวี
- โรคที่เกิดจากปรสิต: พยาธิในช่องคลอด
การแพร่กระจายของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ สามารถแพร่กระจายได้หลายวิธี
- การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่มีการป้องกัน ทั้งทางช่องคลอด ทวารหนัก หรือปาก
- การสัมผัสสารคัดหลั่ง เช่น น้ำอสุจิ ตกขาว เลือด
- การสัมผัสผิวหนังที่มีรอยโรค เช่น เริมที่อวัยวะเพศหรือหูดหงอนไก่
- การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด
- การแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูก ในระหว่างการตั้งครรภ์ การคลอด หรือการให้นมบุตร
อาการของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
อาการของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของโรค โดยอาการที่พบบ่อย ได้แก่
- ปัสสาวะแสบขัดหรือมีหนอง
- อาการคัน ผื่น หรือตุ่มน้ำบริเวณอวัยวะเพศ
- แผลบริเวณอวัยวะเพศ หรือรอบปาก
- ตกขาวผิดปกติ เช่น มีกลิ่นเหม็น สีเปลี่ยนแปลง
- อาการปวดในอุ้งเชิงกรานหรือปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
การวินิจฉัยโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- การตรวจร่างกาย แพทย์จะตรวจอาการ และสอบถามประวัติสุขภาพ และพฤติกรรมเสี่ยง
- การตรวจทางห้องปฏิบัติการ การตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ หรือการเก็บตัวอย่างจากอวัยวะเพศ
- การตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจ Pap smear ในผู้หญิงเพื่อตรวจหาเชื้อ HPV
การรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- เชื้อแบคทีเรีย และปรสิต ใช้ยาปฏิชีวนะหรือยาฆ่าเชื้อ เช่น การรักษาหนองในแท้ ซิฟิลิส หรือพยาธิในช่องคลอด
- เชื้อไวรัส ใช้ยาต้านไวรัส เช่น การรักษาเริม เอชไอวี หรือ HPV
- การปฏิบัติตัวระหว่างการรักษา
- หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าการรักษาจะเสร็จสมบูรณ์
- แจ้งคู่ครองหรือคู่นอนเพื่อรับการตรวจ และรักษา
ผลกระทบจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หากไม่ได้รับการรักษา
หากไม่ได้รับการรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ อาจส่งผลกระทบร้ายแรง เช่น
- ภาวะมีบุตรยาก จากการอักเสบในอุ้งเชิงกรานในผู้หญิง หรือผลกระทบต่อระบบสืบพันธุ์ในผู้ชาย
- การติดเชื้อรุนแรง เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือดที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
- การแพร่กระจายเชื้อ สู่คู่ครอง หรือทารกในครรภ์
- ภาวะเรื้อรัง เช่น โรคเอดส์ในผู้ติดเชื้อเอชไอวี
การป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- ใช้ถุงยางอนามัย ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ ตรวจหาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เป็นระยะเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย
- จำกัดจำนวนคู่นอน ลดความเสี่ยงโดยการมีคู่นอนเพียงคนเดียวที่ปลอดภัย
- รับวัคซีน เช่น วัคซีน HPV และวัคซีนตับอักเสบบีช่วยลดความเสี่ยงของโรคบางชนิด
- หลีกเลี่ยงสารเสพติด ลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาเสพติดหรือแอลกอฮอล์
- การสื่อสารกับคู่ครอง พูดคุยเกี่ยวกับประวัติสุขภาพ และการป้องกันโรคร่วมกัน
การดูแลตัวเอง เมื่อเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ รับประทานยาตามที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน และตรงเวลา
- หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าจะรักษาหายสนิท เพื่อลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อ
- แจ้งคู่ครองหรือคู่นอน ให้คู่ครองหรือคู่นอนทราบสถานะของโรค และเข้ารับการตรวจรักษา
- ดูแลสุขภาพร่างกาย และจิตใจ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ดื่มน้ำมากๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงความเครียด และหาเวลาผ่อนคลายเพื่อเสริมสร้างสุขภาพจิต
- ป้องกันการติดเชื้อเพิ่มเติม หลีกเลี่ยงการใช้ของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น เช่น ผ้าเช็ดตัว หรือของมีคม
อ่านบทความอื่น ๆ เพิ่มเติม
- การตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ : ความสำคัญ และขั้นตอนที่ควรรู้
- ตรวจเอชไอวี : ทำไมต้องตรวจ และตรวจได้ที่ไหนบ้าง?
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เป็นปัญหาสุขภาพที่สามารถป้องกันได้ด้วยความรู้ และการดูแลตัวเอง การใช้ถุงยางอนามัย ตรวจสุขภาพเป็นประจำ และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงเป็นสิ่งสำคัญ นอกจากนี้ การตรวจพบโรคในระยะแรก และได้รับการรักษาอย่างถูกต้องช่วยลดผลกระทบในระยะยาว การดูแลตัวเอง และคู่ครองเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาสุขภาพที่ดี และป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
